زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

تاسی (فقه)





تَأسّی به معنی الگو قرار دادن دیگری در عمل است. از این عنوان در بابهای مختلف فقه از عبادات، عقود و غیر آن دو به مناسبت سخن رفته است.


۱ - تعریف فقهی تأسّی



تأسّی در فقه عبارت است از اسوه و مقتدا قرار دادن پیشوایان معصوم‌ علیهم السّلام و پیروی از آنان در اعمال و رفتار.

۲ - ضرورت تأسی



گفتار و کردار رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و نیز امامان علیهم السّلام از آن جهت که ظرف مشیت و ارادۀ خداوند متعال هستند، همواره منطبق با خواست و محبّت حضرت حق بلکه عین آن می‌باشد؛ ازاین‌رو،خداوند متعال در آیات متعدّدی از قرآن، بندگان را به پیروی از آنان و اطاعت مطلق از اوامر و نواهی ایشان فراخوانده و اعلام کرده است که وجود مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله الگو و اسوۀ نیکو برای شما است. بدین جهت شکی در محبوبیت و فضیلت تأسّی به معصومان علیهم السّلام در گفتار و رفتار ایشان نیست؛
[۵] المعتمد فی شرح المناسک، ج۵، ص۲۱۳‌.
بلکه تأسّی به آنان به معنای انجام دادن عمل بر وفق عمل ایشان، واجب است؛ بدین معنا که عملی را که آن بزرگواران به عنوان واجب، مستحب یا مباح انجام داده‌اند، بر امّت نیز واجب است آن عمل را با همان عنوان انجام دهند.

۳ - وجوب، استحباب یا اباحه فعل مورد تأسّی



فعلی که از معصوم علیه السّلام صادر شده است اگر وجه آن از نظر وجوب، استحباب یا اباحه معلوم باشد، بحثی نیست و اگر معلوم نباشد و قرائن تعیین کننده نیز وجود نداشته باشد، در اینکه فعل صادر شده دلالت بر وجوب دارد یا استحباب و یا اباحه- به معنای عام نه مقابل وجوب و حرمت- اختلاف است. البتّه اگر عمل، عبادی (قربی) باشد در دلالت آن بر رجحان و افضلیت شکی نیست.

۴ - تأسی در کلمات فقها



در کلمات فقها نسبت به برخی اعمال از آن جهت که یکی از معصومین آن را انجام داده به دلیل تأسّی، حکم به استحباب شده است. چنان‌که برخی فقها به دلیل تأسّی، به وجوب اعمالی حکم کرده‌اند.

۵ - قلمرو تأسی



قلمرو تأسّی از معصوم علیه السّلام افعالی است که اقتضای عمومیت داشته، مانعی از شمول آن نسبت به غیر معصومین علیهم السّلام وجود نداشته باشد؛ بنابراین افعالی که از معصوم به لحاظ مقام و منزلت ذاتی یا منصب ولایت و امامت وی صادر می‌شود و شأن اختصاصی ایشان به شمار می‌رود، موضوع‌ تأسّی قرار نمی‌گیرد، همچون اختصاصات رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از قبیل گرفتن بیش از چهار زن به عقد دائم ( اختصاصات النّبی) یا اقامۀ حدود و نماز جمعه بنابر قول به اختصاص آنها به معصومین علیهم السّلام . همچنین افعالی که از روی تقیه از آنان صادر شده یا اجتماعی که در آن زندگی می‌کرده‌اند اقتضای صدور چنین فعلی را داشته است، مانند پوشیدن لباسی همانند لباس مردم و سخن گفتن به زبان آنان. همۀ این موارد خارج از قلمرو تأسّی‌اند.

۶ - پانویس


 
۱. آل عمران/سوره۳،آیه۳۱‌.    
۲. اعراف/سوره۷،آیه۱۵۸.    
۳. نساء/سوره۴،آیه۵۹.    
۴. احزاب/سوره۳۳،آیه۲۱‌.    
۵. المعتمد فی شرح المناسک، ج۵، ص۲۱۳‌.
۶. رسائل الشریف المرتضی، ج۲، ص۲۶۵    .
۷. ایضاح الفوائد، ج۱، ص۷۸.    
۸. ذکری الشیعة، ج۳، ص۳۲۷‌.    
۹. الاصول العامة، ص۲۳۳-۲۳۴.    
۱۰. اصول الفقه، ج۲، ص۵۸.    
۱۱. الروضة البهیة، ج۱، ص۳۳۸.    
۱۲. جواهر الکلام، ج۴، ص۳۱۸.    
۱۳. جواهر الکلام، ص۳۲۱.    
۱۴. جواهر الکلام، ج۹، ص۱۱۰.    
۱۵. جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۷۷.    
۱۶. جواهر الکلام، ج۱۴، ص۷۵.    
۱۷. مختلف الشیعة، ج۴،ص۴۶۲.    
۱۸. جامع الخلاف و الوفاق، ص۱۹.    
۱۹. منتهی المطلب (ق)، ج۱، ص۳۴۹.    
۲۰. ذکری الشیعة، ج۲، ص۱۳۱‌.    
۲۱. اصول الفقه، ج۲، ص۶۰.    
۲۲. تذکرة الفقهاء (ق)، ج۲، ص۱۹۵.    


۷ - منبع


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۳۲۱-۳۲۳.    

رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | الگو و اسوه




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.